Vận đơn cấp theo yêu cầu người gửi hàng: Ý nghĩa “said to contain” và “shipper load, count and seal”

Vận đơn được cấp theo yêu cầu người gửi hàng và bài học từ cụm từ “said to contain”

Trong vận tải biển quốc tế, vận đơn (Bill of Lading – B/L) vừa là chứng từ vận tải, vừa là chứng từ xác nhận người vận chuyển đã nhận hàng, đồng thời là căn cứ quan trọng để xác định số lượng, tình trạng hàng hóa khi giao – nhận.

Luật pháp Việt Nam quy định rất rõ: vận đơn được ký phát theo yêu cầu của người giao hàng (chủ hàng), không phải theo ý thích của người vận chuyển.

Điểm 1, Điều 159 Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 nêu:

“Theo yêu cầu của người giao hàng, người vận chuyển có nghĩa vụ ký phát cho người giao hàng một bộ vận đơn.”

Nói cách khác, những gì ghi trên vận đơn – đặc biệt là mô tả về số lượng, chủng loại, tình trạng hàng – về nguyên tắc là dựa trên khai báo của người giao hàng, và người vận chuyển ký phát trên cơ sở đó.

Case dưới đây cho thấy:

• Khi hợp đồng dịch vụ và phụ lục ghi một con số,

• Nhưng vận đơn lại ghi theo cách “said to contain… shipper load, count and seal”,
  thì trọng tài/tòa án sẽ ưu tiên căn cứ vào vận đơn để đánh giá người vận chuyển đã thực hiện đúng nghĩa vụ hay chưa.

---

Case thực tế: 10 triệu quyển giáo trình, 40 container và tranh chấp thanh toán

Đầu năm 2016, doanh nghiệp dịch vụ logistics B (tại Hà Nội) ký hợp đồng cung cấp dịch vụ logistics với chủ hàng A ở Việt Nam. Nội dung:

• Hàng hóa: 10 triệu quyển giáo trình tin học bằng tiếng Anh cho sinh viên đại học tại một số nước châu Á

• Hàng được đóng thành 2.000 pallets, chất xếp vào 40 container

• Người nhận hàng: Bộ Đại học tại thủ đô của nước châu Á nói trên

• Điều kiện giao hàng: DDU (giao đến nơi, chưa bao gồm thuế, phí tại nước nhập khẩu)

Hợp đồng dịch vụ logistics quy định:

• Chặng 1: từ cảng Việt Nam tới cảng Qingdao (Trung Quốc) bằng đường biển

• Chặng 2: từ Qingdao đến thủ đô nước nhận bằng đường sắt

Việc đóng gói, xếp hàng:

• Bên A tự tổ chức đóng sách vào pallet, chất pallet vào container và kẹp chì

• Bên B chỉ tiếp nhận container nguyên chì, rồi tổ chức vận chuyển trọn tuyến cho tới nơi nhận.

Giá trị hợp đồng logistics: hơn 5 tỷ đồng.
Phụ lục 01 của hợp đồng có tiêu đề “Danh mục hàng hóa”, liệt kê:

• Số lượng: 10 triệu quyển giáo trình,

• Kèm ghi chú: “B phải giao đầy đủ số lượng hàng trong danh mục này cho người nhận hàng”.

---

Giao hàng tại nơi đến: người nhận xác nhận đủ 2.000 pallets

Khi tàu hỏa đến ga tại nước nhận, toàn bộ 40 container được dỡ xuống và kéo về kho của Bộ Đại học.

Tại đây:

• Người nhận hàng yêu cầu đại lý của B mở toàn bộ 40 container để kiểm tra

• Sau khi kiểm đếm, trong biên bản POD (Proof of Delivery), người nhận hàng ký tên, đóng dấu xác nhận:

  • Đã nhận đủ 2.000 kiện hàng (2.000 pallets)

  • Hàng trong tình trạng tốt (good condition)

Như vậy, xét trên góc độ vận tải – giao nhận, B đã giao đủ 2.000 pallets trong 40 container tại đúng địa điểm đích.

---

Chủ hàng từ chối thanh toán: viện lý do “không chứng minh đủ 10 triệu quyển sách”

Sau khi hoàn thành, B lập:

• Hóa đơn,

• Kèm các chứng từ POD, vận đơn, chứng từ giao nhận…

và yêu cầu A thanh toán toàn bộ tiền dịch vụ, kèm điều khoản tính lãi nếu trả chậm theo hợp đồng.

Phản hồi của A:

• Thừa nhận B đã giao đủ 40 container nguyên chì tới địa điểm đích theo hợp đồng

• Tuy nhiên, A cho rằng:

  • Không có văn bản nào của Bộ Đại học nước nhận xác nhận chính xác số lượng 10 triệu quyển giáo trình như phụ lục 01,

  • Điều này gây thiệt hại cho A, vì không có bằng chứng rõ ràng rằng số sách đã được giao đủ cho người mua.

Vì vậy, A từ chối thanh toán, lập luận rằng B chưa hoàn thành đầy đủ dịch vụ logistics như đã cam kết trong hợp đồng và phụ lục.

Sau nhiều lần thương lượng không thành, B khởi kiện A tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC).

---

HĐ Trọng tài: phải căn cứ vào vận đơn và POD, không phải phụ lục hợp đồng

Dựa trên hồ sơ hai bên cung cấp và căn cứ vào quy định pháp luật, thông lệ Việt Nam và quốc tế, Hội đồng Trọng tài VIAC đã đưa ra các nhận định quan trọng:

1. Căn cứ xác định nghĩa vụ giao hàng là vận đơn, không phải phụ lục hợp đồng

   • Việc trao trả hàng tại nơi đến phải xét trên cơ sở số lượng hàng ghi trên vận đơn,

   • Không thể dùng con số 10 triệu quyển sách trên phụ lục hợp đồng làm tiêu chí duy nhất để đánh giá việc giao – nhận.

2. Đánh giá việc giao đủ, giao đúng dựa trên sự phù hợp giữa vận đơn và POD

   • Để kết luận hàng có giao đúng – đủ – không hư hỏng, phải so sánh:

     • Nội dung ghi trên vận đơn,

     • Với nội dung người nhận hàng xác nhận khi nhận (POD).

   • Hợp đồng dịch vụ logistics chỉ là khung thỏa thuận, còn trong quan hệ vận tải cụ thể, vận đơn mới là chứng từ gốc.

3. Nội dung vận đơn trong vụ việc

   • Bản draft vận đơn do B soạn, A kiểm tra và chấp nhận, ghi:

     “Said to contain 2000 pallets”
     “Shipper load, count and seal”

   • Nghĩa là:

     • Chủ hàng khai báo container chứa 2.000 pallets,

     • Chủ hàng tự mình xếp hàng, đếm hàng, kẹp chì.

   • Không có dòng nào ghi “10 triệu quyển sách” trên vận đơn.

Kết luận:

• B chỉ có nghĩa vụ giao đúng 2.000 pallets trong tình trạng như khi nhận,

• Người nhận hàng đã ký POD xác nhận đủ 2.000 pallets, hàng tốt,
  → B đã hoàn thành nghĩa vụ theo vận đơn và hợp đồng dịch vụ logistics.

Do đó, HĐ Trọng tài tuyên:

• Bên A phải thanh toán toàn bộ tiền cước và lãi chậm trả cho B,

• Không được vin vào lý do khiếu nại hay counter-claim để giảm giá hoặc khấu trừ.

---

Ý nghĩa của “said to contain” và “shipper load, count and seal” trên vận đơn

Từ ví dụ trên, có thể rút ra ý nghĩa thực tế của hai cụm rất quen thuộc trên vận đơn container:

1. “Said to contain”

   • Dịch sát: “Chủ hàng khai là chứa…”

   • Người vận chuyển không xác nhận chắc chắn bên trong container là gì và số lượng chính xác bao nhiêu,

   • Họ chỉ ghi theo khai báo của shipper.

   • Vì container được đóng, niêm chì, người vận chuyển không kiểm tra được bên trong.

2. “Shipper load, stow, count and seal”

   • Nghĩa là:

     • Chủ hàng tự xếp (load, stow),

     • Tự đếm (count),

     • Tự kẹp chì (seal).

   • Khi có cụm này trên B/L, người vận chuyển:

     • Không chịu trách nhiệm về số lượng chi tiết bên trong,

     • Chỉ chịu trách nhiệm về số container/pallet/kiện bên ngoài như mô tả.

Trong bối cảnh này:

• Nếu container nguyên chì, số pallet khớp vận đơn, POD xác nhận đủ,

• Thì người vận chuyển/logistics được coi là đã giao đúng – đủ,

• Mọi tranh chấp về thiếu, sai số lượng bên trong chủ yếu là vấn đề giữa người bán – người mua, không phải lỗi của đơn vị vận chuyển.

---

Bài học cho doanh nghiệp logistics và chủ hàng

1. Soạn hợp đồng dịch vụ phải thống nhất với cách ghi trên vận đơn

   • Nếu hợp đồng ghi “10 triệu quyển sách”, nhưng B/L chỉ ghi “2.000 pallets, said to contain…”,

   • Khi tranh chấp, bên yếu thế thường là bên không hiểu rõ giá trị pháp lý của vận đơn.

2. Chủ hàng phải hiểu: vận đơn là chứng từ do mình yêu cầu và khai báo

   • Luật quy định rõ: vận đơn được ký phát theo yêu cầu người giao hàng,

   • Nếu shipper chấp nhận B/L có cụm “said to contain, shipper load, count and seal”,

   • Thì phải hiểu rằng người vận chuyển không chịu trách nhiệm về số lượng chi tiết bên trong.

3. Doanh nghiệp logistics cần giữ chặt POD và B/L

   • POD có chữ ký, con dấu người nhận + vận đơn phù hợp là bộ chứng cứ cực mạnh khi tranh chấp thanh toán,

   • Giúp chứng minh đã thực hiện đúng nghĩa vụ giao – nhận.

Kết luận

Case 10 triệu quyển giáo trình cho thấy:

• Trong tranh chấp vận tải đa phương thức, vận đơn vẫn là chứng từ trọng tâm,

• Cụm từ “said to contain” và “shipper load, count and seal” không phải câu chữ cho vui, mà xác định rõ phạm vi trách nhiệm của người vận chuyển,

• Khi đã giao đủ số pallet/container theo vận đơn và có POD xác nhận, chủ hàng không thể lấy lý do “thiếu chứng nhận đủ 10 triệu quyển sách” để từ chối thanh toán cước.

Hiểu đúng bản chất vận đơn và các cụm này sẽ giúp doanh nghiệp:

• Soạn hợp đồng chắc hơn,

• Hạn chế tranh chấp,

• Và biết mình đang thực sự cam kết điều gì mỗi lần ký, kiểm tra hoặc chấp nhận một bộ vận đơn.

Tài liệu tham khảo trong bài viết:

• Giáo trình Quản trị tác nghiệp thương mại quốc tế – Học viện Tài chính
• Nguồn gốc ra đời của Vận đơn và một số tranh chấp liên quan dịch vụ logistics – VLA
• Incoterms 2020 – Giải thích và hướng dẫn sử dụng – Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam

---

Công ty TNHH HP Toàn Cầu

Nhà cung cấp Dịch vụ Vận chuyển quốc tế và thủ tục hải quan

Địa chỉ: Số 13, LK3 – NO03 – Khu đô thị Văn Khê – Phường Hà Đông – Hà Nội

Website : hptoancau.com

Email: info@hptoancau.com

Điện thoại: 024 3 73008608/ Hotline:0886115726 – 0984870199

hoặc yêu cầu báo giá theo link

Lưu ý:

– Nội dung bài viết mang tính chất tham khảo, trước khi sử dụng, bạn nên liên lạc HP Toàn Cầu để check lại xem có cập nhật gì mới không.

– HP Toàn Cầu giữ bản quyền với bài viết và không đồng ý đơn vị khác sao chép, sử dụng bài viết của HP Toàn Cầu vì mục đích thương mại

– Mọi sự sao chép không có thỏa thuận với HP Toàn Cầu (kể cả có ghi dẫn chiếu website hptoancau.com) có thể dẫn đến việc chúng tôi claim với google và các bên liên quan.