Kiểm tra Chuyên ngành Hàng hóa Xuất Nhập khẩu

TỔNG QUAN QUẢN LÝ VÀ KIỂM TRA CHUYÊN NGÀNH HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU

Danh mục văn bản pháp quy quản lý chuyên ngành

Danh mục các văn bản luật, xem tại bài viết: Tổng hợp danh mục văn bản pháp luật hiện hành quản lý xuất nhập khẩu hàng hóa tại Việt Nam

1: TỔNG QUAN VÀ NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ CHUYÊN NGÀNH

1.1. Mục đích và Các Nội dung Quản lý Chuyên ngành

Quản lý chuyên ngành là hoạt động kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu nhằm đảm bảo các yếu tố về an toàn, chất lượng, sức khỏe, môi trường và an ninh quốc gia.

Nội dung quản lý chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu bao gồm 4 nhóm chính:

• Kiểm dịch: Kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật trên cạn và thủy sản; Kiểm dịch thực vật.
• Kiểm tra an toàn thực phẩm (ATTP): Áp dụng cho các sản phẩm thực phẩm, phụ gia, chất hỗ trợ chế biến, dụng cụ chứa đựng thực phẩm.
• Kiểm tra chất lượng: Kiểm tra sự phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN), tiêu chuẩn (TC), và các yêu cầu kỹ thuật khác.
• Kiểm tra chuyên ngành khác: Bao gồm kiểm tra đo lường, kiểm tra quy chuẩn/tiêu chuẩn, kiểm tra hiệu suất năng lượng, kiểm tra văn hóa phẩm, kiểm tra an toàn bức xạ, v.v.

💡 TÓM TẮT KIẾN THỨC PHẦN 1.1

Mục đích: Đảm bảo an toàn, chất lượng, sức khỏe, môi trường, và an ninh cho quốc gia.

04 Nhóm Kiểm tra Chính: Kiểm dịch, An toàn thực phẩm, Chất lượng và Kiểm tra chuyên ngành khác.

1.2. Nguyên tắc và Vai trò của Cơ quan Quản lý Chuyên ngành

Quản lý nhà nước về ngoại thương được phân cấp rõ ràng theo các nguyên tắc sau:

Cơ quan	Vai trò/Nguyên tắc Quản lý
Chính phủ	Ban hành danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành.
Các Bộ/Ngành chuyên ngành	Ban hành Danh mục chi tiết; Cấp phép (Giấy phép, Chứng nhận) hoặc Công bố điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng.
Cơ quan Hải quan	Căn cứ vào Giấy phép hoặc Kết quả kiểm tra chuyên ngành để đối chiếu, thông quan hàng hóa.

💡 TÓM TẮT KIẾN THỨC PHẦN 1.2

Chính phủ: Ban hành danh mục hàng hóa kiểm tra.

Các Bộ/Ngành: Ban hành danh mục chi tiết, cấp phép, công bố điều kiện/tiêu chuẩn.

Hải quan: Căn cứ kết quả kiểm tra/giấy phép để thông quan.

2: TRÁCH NHIỆM QUẢN LÝ CỦA CÁC BỘ/NGÀNH

Trách nhiệm quản lý chuyên ngành được phân công dựa trên lĩnh vực ngành nghề, với nhiều Bộ/Ngành tham gia.

2.1. Phân công Trách nhiệm Quản lý Nhà nước về Ngoại Thương

Tên Bộ	Lĩnh vực Chịu Trách nhiệm Chính	Quản lý Chuyên ngành Được Phân công	Ghi chú (Các sản phẩm thực phẩm ATTP)
Bộ Công thương	Ngoại thương; Hóa chất; Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.	Thiết bị áp lực, thiết bị nâng đặc thù CN, hóa chất, vật liệu nổ CN, trang thiết bị khai thác mỏ, dầu khí.	Rượu, bia, nước giải khát, sữa chế biến, dầu thực vật, sản phẩm chế biến bột và tinh bột, bánh, mứt, kẹo.
Bộ NN&PTNT	Bảo vệ và kiểm dịch thực vật; Thủy sản; Thú y.	Cây trồng, vật nuôi, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, công trình thủy lợi, đê điều.	Ngũ cốc, thịt và các sản phẩm từ thịt, thủy sản, rau củ quả, trứng, sữa tươi nguyên liệu, mật ong, thực phẩm biến đổi gen.
Bộ Y tế	An toàn thực phẩm; Dược; Phòng, chống bệnh truyền nhiễm.	Thực phẩm, dược phẩm, vắc xin, sinh phẩm y tế, mỹ phẩm, trang thiết bị y tế, hóa chất gia dụng, chế phẩm diệt côn trùng.	Phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến, nước uống đóng chai, nước khoáng thiên nhiên, thực phẩm chức năng.
Bộ KH&CN	Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.	Quản lý các sản phẩm, hàng hóa nhóm 2 theo danh mục được công bố (kiểm tra chất lượng, đo lường).	(Chủ yếu quản lý chất lượng chung)
Bộ Giao thông Vận tải	Giao thông Vận tải.	Phương tiện giao thông vận tải, phương tiện, thiết bị xếp dỡ, thi công vận tải chuyên dùng, thiết bị thăm dò, khai thác trên biển.	(Không áp dụng)
Bộ Công An	Phòng cháy chữa cháy; Phòng, chống ma túy.	Trang thiết bị phòng cháy, chữa cháy; vũ khí, đạn dược, công cụ hỗ trợ (trừ BQP).	(Không áp dụng)
Bộ Quốc phòng	Quốc phòng.	Phương tiện, trang thiết bị quân sự, vũ khí, đạn dược, sản phẩm phục vụ quốc phòng.	(Không áp dụng)
Bộ VHTTDL	Di sản văn hoá; Văn hóa phẩm.	Hàng hóa XNK thuộc phạm vi quản lý chuyên ngành văn hóa.	(Không áp dụng)
Ngân hàng Nhà nước	Tiền tệ, Vàng.	Hàng hóa XNK thuộc lĩnh vực vàng; Hàng hóa phục vụ hoạt động in, đúc tiền.	(Không áp dụng)

💡 TÓM TẮT KIẾN THỨC PHẦN 2.1

Nguyên tắc: Bộ Công thương và Bộ NN&PTNT quản lý các nhóm hàng hóa lớn (công nghiệp, nông nghiệp); Bộ Y tế quản lý các vấn đề sức khỏe, dược phẩm, thực phẩm chuyên biệt.

Phân chia: Hàng hóa được phân chia quản lý ATTP giữa 3 Bộ (Công thương, NN&PTNT, Y tế).

3: CÁC LĨNH VỰC KIỂM TRA CHUYÊN NGÀNH CHI TIẾT

Các nhóm quản lý chính:

– Kiểm dịch động vật, thực vật.

– Kiểm tra ATTP (Bộ CT, Bộ NN, Bộ YT).

– Kiểm tra chất lượng nhóm 2.

– Kiểm tra hiệu suất năng lượng.

– Kiểm tra văn hóa phẩm.

– Kiểm tra an toàn bức xạ.

– Kiểm tra phương tiện & phụ tùng.

3.1. Kiểm dịch (Quarantine)

Kiểm dịch là hoạt động kiểm tra nhằm ngăn chặn sự lây lan của mầm bệnh, dịch hại.

• Động vật, sản phẩm động vật trên cạn phải kiểm dịch: (Chi tiết theo Danh mục của Bộ NN&PTNT).
• Động vật, sản phẩm động vật thủy sản thuộc diện phải kiểm dịch: (Chi tiết theo Danh mục của Bộ NN&PTNT).
• Vật thể thuộc diện kiểm dịch thực vật: (Chi tiết theo Danh mục của Bộ NN&PTNT).

💡 TÓM TẮT KIẾN THỨC PHẦN 3.1

Mục đích: Ngăn chặn mầm bệnh, dịch hại lây lan.

Phạm vi: Động vật (trên cạn, thủy sản) và Thực vật (vật thể).

Cơ quan quản lý chính: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.

3.2. Kiểm tra Nhà nước về An toàn Thực phẩm (ATTP)

Thực phẩm nhập khẩu thuộc quản lý chuyên ngành của 03 Bộ: Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn và Bộ Y tế.

Cơ quan Quản lý	Danh mục Sản phẩm/Nhóm sản phẩm
Bộ Công thương	Bia, Rượu (không bao gồm rượu bổ do Bộ Y tế quản lý), Nước giải khát (không bao gồm nước khoáng/nước tinh khiết do Bộ Y tế quản lý), Sữa chế biến (không bao gồm sản phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, thực phẩm chức năng do Bộ Y tế quản lý), Dầu thực vật, Bột/tinh bột, Bánh/mứt/kẹo.
Bộ NN&PTNT	Ngũ cốc, Thịt và các sản phẩm từ thịt, Thủy sản, Rau củ quả, Trứng, Sữa tươi nguyên liệu, Mật ong, Thực phẩm biến đổi gen, Muối và các nông sản thực phẩm khác.
Bộ Y tế	Phụ gia thực phẩm, Chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, Nước uống đóng chai, Nước khoáng thiên nhiên, Thực phẩm chức năng, Thực phẩm bổ sung vi chất dinh dưỡng, Rượu bổ.

💡 TÓM TẮT KIẾN THỨC PHẦN 3.2

Phân cấp: ATTP được phân công giữa 3 Bộ (Công thương, NN&PTNT, Y tế).

Bộ Y tế quản lý: Thực phẩm chức năng, Phụ gia, Nước đóng chai/khoáng, Dược phẩm.

Lưu ý: Các sản phẩm cùng loại có thể bị phân chia giữa các Bộ tùy thuộc vào mức độ chế biến và công dụng (ví dụ: Sữa chế biến thuộc BCT, nhưng sữa bổ sung vi chất/chức năng thuộc BYT).

3.3. Kiểm tra Chất lượng Sản phẩm, Hàng hóa

Kiểm tra chất lượng (thông qua QCVN, tiêu chuẩn) được thực hiện bởi nhiều Bộ/Ngành, với Bộ Khoa học và Công nghệ giữ vai trò quản lý nhà nước chung về tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng.

Bộ/Ngành	Lĩnh vực Kiểm tra Chất lượng/Tiêu chuẩn/Đo lường
Bộ Công thương	Chất lượng sản phẩm công nghiệp, hóa chất, vật liệu nổ công nghiệp. Kiểm tra hiệu suất năng lượng tối thiểu.
Bộ KH&CN	Phương tiện đo nhóm 2 (phải phê duyệt mẫu), Sản phẩm hàng hóa nhóm 2 theo danh mục được công bố.
Bộ GTVT	Sản phẩm, hàng hóa có khả năng gây mất an toàn thuộc lĩnh vực GTVT (phương tiện, thiết bị xếp dỡ, thi công).
Bộ Thông tin và Truyền thông	Sản phẩm, hàng hóa có khả năng gây mất an toàn thuộc lĩnh vực TT&TT (thiết bị thu phát sóng, an toàn thông tin mạng).
Bộ Xây dựng	Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng.
Liên tịch	Chất phóng xạ, Thép sản xuất trong nước và thép nhập khẩu (Thông tư liên tịch 58/2015/TTLT-BCT-BKHCN).

 

💡 TÓM TẮT KIẾN THỨC PHẦN 3.3

Khái niệm: Kiểm tra sự phù hợp với Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia (QCVN) hoặc tiêu chuẩn đã công bố.

Quản lý chính: Bộ Khoa học và Công nghệ đóng vai trò quản lý chung, các Bộ khác quản lý theo chuyên ngành.

Đo lường: Thuộc trách nhiệm của Bộ KH&CN (ví dụ: phương tiện đo nhóm 2).

4. Quy trình xử lý hàng hóa có quản lý chuyên ngành

B1 – Xác định mã HS.

B2 – Tra cứu danh mục và văn bản áp dụng.

B3 – Chuẩn bị hồ sơ giấy phép/đăng ký.

B4 – Nộp qua Cổng thông tin một cửa quốc gia (NSW).

B5 – Lấy mẫu – kiểm tra – nhận kết quả.

B6 – Hải quan thông quan (nếu là kiểm tra trước thông quan)

5. Các sai sót phổ biến

– Xác định sai mã HS dẫn đến sai cơ quan kiểm tra.

– Không biết hàng thuộc diện kiểm tra trước/sau thông quan.

– Không đăng ký kiểm dịch trước khi hàng về.

– Thiếu giấy phép đặc thù (TTBYT, hóa chất, PCCC…)

– Nhầm lẫn giữa hợp quy và kiểm tra chất lượng.

Bảng thủ tục nhập khẩu chi tiết một số mặt hàng

Mặt hàng	Thuộc quản lý của	Bài viết chính liên quan	Menu bài viết tại website hptoancau.com
Nhập khẩu Mỹ phẩm (mỹ phẩm, dầu gội, nước hoa..)	Bộ Y tế	Thủ tục và thuế nhập khẩu mỹ phẩm	https://hptoancau.com/category/thu-tuc-nhap-khau-mat-hang-thong-dung/nhap-khau-my-pham/
Nhập khẩu Thực phẩm	Bộ Công thương Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn Bộ Y tế
Nhập khẩu thực phẩm chức năng	Bộ Y tế
Nhập khẩu Trang Thiết bị y tế	Bộ Y tế
Nhập khẩu hóa chất	Bộ Công thương
Nhập khẩu phân bón	Bộ Công thương
Nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng	Bộ Công thương
Xuất khẩu gạo	Bộ Công thương