Tranh chấp về nghĩa vụ vận chuyển trong hợp đồng C&F

Tranh chấp hợp đồng C&F Karachi: Vụ việc 500 tấn kẽm bị giữ tại Dunkerque

Bối cảnh hợp đồng

Cuối thập niên 1980, một công ty của Bỉ, thành viên tập đoàn Nhật Bản, ký hợp đồng bán 500 tấn kẽm cho một công ty Bỉ khác theo điều kiện C&F Karachi (Incoterms 1980).

• Điều kiện hợp đồng: hàng được phép bốc từ “bất kỳ cảng nào ở châu Âu” và đi theo “bất kỳ tuyến biển nào” do người bán chọn.

• Sửa đổi sau đó: theo yêu cầu từ người mua Pakistan, bên mua đề nghị tàu phải đi tuyến thường (liner service), đi thẳng đến Karachi. Người bán đã chuyển yêu cầu này cho trung gian vận tải.

Diễn biến

• Tàu Lina S rời Antwerp mang theo 500 tấn kẽm, sau đó dừng tại Rotterdam vài ngày, rồi đến Dunkerque để dỡ thêm 12.000 tấn đường.

• Tại Dunkerque, tàu bị chủ nợ của chủ tàu yêu cầu tòa án bắt giữ để bán đấu giá, toàn bộ hàng hóa trên tàu, bao gồm cả số kẽm của người mua, bị dỡ xuống và lưu kho.

• Do hàng không đến được Karachi, người mua Pakistan hủy hợp đồng và được người mua Bỉ bồi thường. Người mua Bỉ buộc phải bán lại lô hàng tại Dunkerque với giá thấp, một phần do chính người bán mua lại (3/5 số lượng).

Tranh chấp trọng tài

Người mua Bỉ yêu cầu trọng tài ICC buộc người bán bồi thường:

• 118.148,64 USD: chênh lệch giữa giá hợp đồng (457.000 USD) và giá bán lại tại Dunkerque (340.867,03 USD) sau khi trừ các khoản giảm giá.

• 45.117,73 USD: khoản bồi thường cho người mua Pakistan, bao gồm tiền lãi L/C, phí bảo hiểm, phí xin giấy phép nhập khẩu.

• 93.378 BEF: chi phí đi lại đến Karachi để thương lượng.

• 122.340,16 FRF + 50.414,17 FRF + 186.668 BEF: chi phí lưu kho, dỡ hàng tại Dunkerque và vận chuyển cho người mua mới.

• Lãi tính từ ngày 21/10/1985, ngày người mua yêu cầu bồi thường.

Người bán phản bác, cho rằng:

• Theo C&F, rủi ro sau khi hàng lên tàu thuộc về người mua.

• Hợp đồng không bắt buộc thuê tàu tuyến thường đi thẳng.

• Nếu có trách nhiệm, chỉ giới hạn trong khoản chênh lệch giá hợp đồng và giá bán lại.

Phán quyết

Trọng tài ICC kết luận:

• Người bán đã chấp nhận sửa đổi hợp đồng về tuyến vận tải (tàu tuyến thường, đi thẳng Karachi) → phải có nghĩa vụ thực hiện.

• Tàu Lina S không đáp ứng điều kiện đã thỏa thuận (ghé Rotterdam, Dunkerque, không phải tàu tuyến thường).

• Người bán vi phạm hợp đồng và phải bồi thường toàn bộ thiệt hại trực tiếp, có thể lường trước, bao gồm: chênh lệch giá, chi phí lưu kho Dunkerque, bồi thường cho người mua Pakistan, chi phí đi lại, và các chi phí phát sinh hợp lý khác.

• Việc quy đổi ngoại tệ (USD, FRF sang BEF) phải tính theo tỷ giá tại thời điểm phát sinh thiệt hại, không phải ngày ký hợp đồng.

Ý nghĩa và bài học

• Trong hợp đồng C&F/CIF, nghĩa vụ của người bán không chỉ là giao hàng lên tàu, mà còn phải ký hợp đồng vận tải phù hợp với thỏa thuận.

• Nếu người bán chọn tàu hoặc tuyến không đúng điều kiện đã cam kết, rủi ro chưa chuyển sang người mua, và người bán vẫn chịu trách nhiệm.

• Người bán chịu trách nhiệm cả về hành vi của người trung gian vận tải do mình ủy quyền.

• Vụ việc cho thấy tầm quan trọng của việc quy định rõ điều kiện vận tải trong hợp đồng mua bán quốc tế, ví dụ: tàu tuyến thường, cấm chuyển tải, đi thẳng đến cảng đích.

• Đây là án lệ quan trọng, minh họa cách trọng tài quốc tế áp dụng nguyên tắc bồi thường thiệt hại trong CISG và Incoterms.

Nguồn tham khảo

• Trappe, European Transport Law, Vol. 27 (1992), p.3.

• CISG-online Case No. 7880, “500 tons of zinc – C&F Karachi” (ICC Arbitration). CISG-online.org

Để biết thêm các tình huống tranh chấp về xuất nhập khẩu và logistics, xem Tại đây